- SUNUŞ (Alış) YOLUYLA ÖĞRETİM STRATEJİSİ (Exposıtory Teachıng) D. AUSUBEL
Mehmet TUNÇER
Öğretme yöntemi, eğitim durumları planlanırken
belirlenmesi gereken önemli bir öğedir. Çünkü saptanan davranışlar öğrencilere,
öğretme yöntemi ile kazandırılmaktadır. Her duruma uyabilecek tek tip bir
yöntem yoktur. Hedefler, içerik, öğrenciler ve öğretmen değiştikçe yöntemin
biçimi ve kapsamı da değişecektir. Bahsi geçen bu durumlara en uygun yöntem
(strateji) en iyi yöntemdir.
Öğretmenin öğretme durumlarında kullanabileceği
bilinen belli başlı öğretim stratejilerini ana hatlarıyla aşağıdaki gibi
açıklayabilir.
ÖĞRETİM (Öğretme) STRATEJİLERİ
1. Sunuş yoluyla öğretim stratejisi (Alış yoluyla
öğrenme)
2. Buluş (Keşif) yoluyla öğretim stratejisi.
3. Araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisi
4. Tam öğrenme ve etkili öğretim stratejisi
5. İşbirliğine
dayalı öğretim stratejisi
- SUNUŞ (Alış) YOLUYLA ÖĞRETİM STRATEJİSİ (Exposıtory
Teachıng) D. AUSUBEL
Alış yoluyla öğrenme ya da “sunuş yoluyla
öğretim” modelinde öğretmenin görevi öğrencilerin öğrenebilmesi için,
konuyu en uygun bir şekilde organize ederek yapılandırma; uygun materyalleri
seçme; daha sonra da konuyu genelden özele doğru sistemli ve anlamlı bir şekilde
öğrencilerin öğrenmelerini sağlamaktır.
İlk bakışta takrir (düz anlatım) yöntemi gibi gözükse
de “sunuş yoluyla öğretim” hiç bir zaman takrir yöntemi değildir.
Ausubel’in sunuş yoluyla öğretme yaklaşımı dört temel
özelliğe sahiptir. Bu özellikler şunlardır (Senemoğlu, 1997):
a- Öğretmen ve öğrenci arasında yoğun bir etkileşim
gerektirir. Öğretmen öğrencilerin aktif katılımını sağlamaya çalışır. Başlangıç
sunuşlarını öğretmen yapmakla birlikte (1-2 dakika ya da en fazla 5 dakika)
hemen arkasından öğrenciler fikirlerini, örneklerini, tepkilerini açıklar,
tartışırlar. Bu durum, ders boyunca sürer.
b-Sunuş yoluyla öğretme, somut kavramların anlamlı hale
getirilmesi için bol örnek vermeyi, resimlerle, şemalarla somutlaştırmayı;
kısacası tüm duyu organlarına hitap eden uyarıcıların kullanılmasını
gerektirir. Diğer bir deyişle, kavramların, ilkelerin somut yollarla ve anlamlı
bir biçimde öğrenilmesine yardım eder.
c-Daha önce de ifade edildiği gibi, sunuş yoluyla
öğretme genelden özele doğru hiyerarşik bir sıra izler.Önce konunun temel çerçevesi
verilir. Daha sonra, ayrıntı bu temel çerçevenin içine yerleştirilir.
d- Öğretim adım adım ilerler. Ders ön organize
edicilerle başlar. Her öğrenme basamağında, Öğrencilerin önce ve yeni
öğrendikleri arasında yatay ve dikey ilişkiler kurması sağlanarak anlamlı öğrenmeleri
gerçekleştirilir.
Sunuş
yoluyla öğretmenin üç temel aşaması vardır. Bunlar;
*Birinci
Aşama: Ön organize edicinin sunulması
-Dersin amacını açıklayınız.
-Organize ediciyi (düzenleyiciyi) sununuz. Bu aşamada
kavram haritaları, şemalar ya da matrisler sunulabilir.
-Organize ediciyi tanımlayınız.
-Uygun olan yerlerde örnekler veriniz veya şekillerle
anlatınız.
-Öğrencilere tekrar ettiriniz.
*İkinci
Aşama: Öğrenilen kavram, ilke ya da bilgi biriminin
sunulması
-Bilgi birimini sununuz.
-Bilgi biriminin özelliklerini sıralayınız.
-Bilgi birimini organize edicilerle ilişkilendiriniz.
*Üçüncü
Aşama: Bilişsel yapının güçlendirilmesi
-Konu içeriğine eleştirel bir bakış açısı getiriniz.
-Farklı tanımlama ve düşünceleri açıklayınız.
-Öğrencilerden örnek durumlar isteyiniz.
-Öğrencilerden örnek olmayan durumlar isteyiniz.
-Örneklenen ve tanımlanan bilgi birimini cümle, parça
gibi bütün bir yapıda kullandırarak tekrar ettiriniz.
Sunuş Yoluyla Öğretim stratejilerini de kapsayan tüm
doğrudan öğretim ve aşamalı öğretim modellerinde, bir dersin işlenmesi
sırasında yer alması gereken etkinlikler büyük ölçüde benzerlik göstermektedir.
Hemen tüm bu modellerde dersin
BAŞLANGIÇ
aşamasında; öğrenciyi öğrenmeye hazırlamak üzere öğrencilerin dikkatini
öğrenme konusu üstüne çekme, ne öğrenecekleri ve öğrendiklerini nerelerde kullanacakları
hakkında bilgi verme ve öğrenmeye güdülemeye dönük etkinlikler yer alır.
Böylece öğrencilerin, öğrenme konusu üstünde odaklaşması sağlanır. Ayrıca yeni
öğrenilecek davranışlarla ilgili önceki öğrenmeler gözden geçirilerek kullanıma
hazır hale getirilir.
Yeni ve eski öğrenmeler arasında ilişki kurularak
anlamlı öğrenme sağlanır. Bu etkinlikler genellikle dersin başlangıç aşamasında
yer alır.
Dersin başlangıç aşamasından sonra,
GELİŞME aşamasında yeni öğrenilecek konuyla
ilgili uyarıcı materyaller verilir. Yani öğrenciye hedef davranışların
kazandırılmasını sağlayacak açıklamalar, örnekler, dramatizasyonlar, demonstrasyonlar
çeşitli araç – gereçlerle yapılır.
Öğrencilerin konuyu anlayıp anlamadıkları sık ve kısa
cevaplı sorular vb. yollarla kontrol edilir. Daha sonra öğretmen rehberliğinde,
kazandırılmak istenen davranışı öğrencinin yapması sağlanır; öğrenciye öğrenme
sonuçları hakkında bilgi verilir. Eksik ve yanlış öğrenmelerini düzeltmesi,
tamamlaması için ek öğrenme materyalleri verilir.
Dersin
SONUÇ
alma aşamasında ise, öğrencilerin ne derecede öğrendiğini belirleme ve
öğrenilenlerin kalıcılığını artırma, yeni durumlarda kullanmalarını sağlama,
yani transferi gerçekleştirmek üzere etkinliklere yer verilir. Ancak bu
değişmez bir sıra değildir.
2. BULUŞ (Keşif) YOLUYLA ÖĞRETİM STRATEJİSİ (Discovery Teaching)- Jerome BRUNER
Eğitim Vizyon Yeniden Eğitimi Düşünmek
